Czy zrównoważony rozwój warto uczynić częścią strategii firmy produkcyjnej? Czy ekologia może być w tej perspektywie ekonomicznie opłacalna? Jak zwiększać efektywność energetyczną, redukować ślad węglowy i jednocześnie zdobywać nowych klientów? Przedstawiciele Endress+Hauser nie tylko zadali tego typu pytania, ale również udzielili na nie odpowiedzi popartych przykładami. I są one relewantne niezależnie od tego, czy jesteśmy w Szwajcarii, gdzie swoją siedzibę ma firma, czy też działamy na innych rynkach, w tym w Polsce. Zagadnienia dotyczące ekologii i zrównoważonego rozwoju, które wczoraj być może rozważaliśmy w kontekście przyszłych trendów, dzisiaj zaczynają realnie wpływać na kształt rynku i warunkować możliwości biznesowe firm przemysłowych.

zrównoważony rozwój

Powyższe pytania postawiono podczas niedawnego Endress+Hauser Global Forum 2023. Wydarzenie zgromadziło około 1500 uczestników i było pierwszym tego typu spotkaniem – dla klientów firmy, jej partnerów (m.in. przedsiębiorstw technologicznych) oraz mediów. Choć w przekazie tych ostatnich ekologia jest przedstawiana różnie, zaś opinia publiczna pozostaje w tym zakresie spolaryzowana, sądzę, że przywiezione ze Szwajcarii informacje i inspiracje, którymi poniżej dzielę się z Państwem, pozwolą spojrzeć na ten temat znacznie szerzej niż tylko przez pryzmat kosztów czy regulacji unijnych. Jak się bowiem okazuje – zrównoważony rozwój przynieść może wielowymiarowe korzyści, w tym o charakterze ekonomicznym i biznesowym. O tych aspektach mówiono w Bazylei często, a do tego w przekonujący sposób.

Dlaczego przemysł powinno to obchodzić?

Dwudniowy kongres obejmował zarówno prelekcje, sesje techniczne, jak też wystawę o charakterze targowym, dając wiele okazji do rozmów i wymiany doświadczeń. Było to pierwsze w historii firmy wydarzenie o takiej skali, zaś motywatorem do jego organizacji był jubileusz 70-lecia istnienia Endress+Hauser. Ale nie rozmawiano o przeszłości, a o działaniach, które warto podejmować dzisiaj, aby być gotowym na jutro oraz owe jutro kreować.

Global Forum
Matthias Altendorf, prezes Grupy Endress+Hauser

„Stoimy przed zadaniem przeciwdziałania zmianom klimatycznym i ochrony zasobów. Właściwie nie ma firmy, która nie byłaby obecnie zainteresowana zrównoważonym rozwojem i transformacją energetyczną. Ale sukces gospodarczy i zrównoważony rozwój muszą iść w parze” – mówił podczas otwarcia Matthias Altendorf, prezes Grupy Endress+Hauser (na zdjęciu). Było to jednocześnie zaproszenie do szerokiej dyskusji pomiędzy specjalistami z firmy, jej partnerami oraz klientami. Rozmowy w tym i kolejnych dniach dotyczyły m.in. tego, jak technologie pomiarowe i automatyzacja, a także lepsze rozumienie procesów produkcyjnych mogą pomagać firmom wdrażać zrównoważony rozwój i działania ekologiczne.

Zagadnienia jak zrównoważony rozwój są szczególnie istotne w sektorze przetwórczym, który zużywa duże ilości energii pochodzącej z zasobów nieodnawialnych – gazu, węgla i ropy naftowej. W jego przypadku przechodzenie na źródła odnawialne to dopiero część procesu zmian. Wykorzystanie odpowiednich technologii pomiarowych może zapewnić lepszy wgląd w procesy, zaś pozyskane w ten sposób dane i informacje mogą być wykorzystywane do ich optymalizacji, prowadząc do transformacji w kierunku produkcji neutralnej środowiskowo.

zrównoważony rozwój
Wystawa podczas Global Forum 2023

Inspiracje do zmian

Przełomowe zmiany zaczynają się od idei. W tym zakresie inspiracje zapewnili zaproszeni na forum mówcy. Pierwszym był Mike Berners-Lee, naukowiec i działacz znany m.in. z autorstwa książki „There is no Planet B”. Chociaż badania naukowe od dawna wskazują na coraz bardziej negatywne skutki korzystania z paliw kopalnych, działania mające na celu ograniczanie tego trendu są zdecydowanie niewystarczające – stwierdził. Od dawna obserwujemy wzrosty poziomu gazów cieplarnianych i efekty ich akumulacji. Aczkolwiek dzisiaj, kontynuował Bernes-Lee, mamy już dostęp do technologii przemysłowych o dużym potencjale do obniżania emisji, a nawet finalnie do odwrócenia trendu. Temat ten rozwinęła Gauri Singh z Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej, która mówiła o zrównoważonej środowiskowo energetyce.

Global Forum
Mike Berners-Lee mówiący na temat zagrożeń związanych z wykorzystaniem paliw kopalnych

Drugim z inspiratorów był Bertrand Piccard – szwajcarski psychiatra i podróżnik, który jako pierwszy wykonał lot dookoła świata balonem, a kilka lat później również samolotem zasilanym energią słoneczną. Działania te miały na celu przekazanie opinii publicznej komunikatu, że nasza przyszłość jest ściśle powiązana z odnawialnymi źródłami energii i racjonalną gospodarką zasobami. Podczas wystąpienia Piccard podkreślił konieczność dalszego kroczenia tą ścieżką, dając jasno do zrozumienia, że w odniesieniu do firm takie działania powinny wiązać się z oszczędnościami kosztów, myśleniem probiznesowym i rozsądkowo-ekonomicznym. Warunki te są konieczne, bowiem to one skłonią przedsiębiorców do zajęcia się zrównoważonym rozwojem na poważnie, a nie myślenia o nim w kontekście odległej koncepcji. Piccard mówił też o szansach, potencjalnych korzyściach dla firm, a nie o samych zagrożeniach czy czarnych scenariuszach.

zrównoważony rozwój
Łańcuch tworzenia wartości, ale trochę inaczej niż zawsze

Wsparcie przedsiębiorców może zapewnić Solar Impulse Foundation, organizacja stojąca za lotem dookoła świata. Prowadzi ona projekt identyfikowania rozwiązań z zakresu efektywności i czystych technologii, które są również opłacalne ekonomicznie. Katalog ponad 1500 pomysłów, zarówno dla przemysłu, jak też wielu innych sektorów, dostępny jest na stronie www.solarimpulse.com/solutions-explorer.

Neutralność klimatyczna i zrównoważony rozwój – konkrety, nie ogólniki

Podczas Global Forum 2023 omawiano tematy takie jak dekarbonizacja, transformacja energetyczna, zrównoważony rozwój, gospodarka o obiegu zamkniętym (cyrkularna) oraz efektywność wykorzystania zasobów i energii. Zagadnienia te są dzisiaj coraz istotniejsze dla gospodarek państw rozwiniętych, dla ich społeczeństw, a w efekcie też dla przedsiębiorców w sektorze wytwórczym. O tym, jak Endress+Hauser realizuje niektóre z nich, mówili podczas panelu dyskusyjnego „Wyzwania w drodze do neutralności klimatycznej” przedstawiciele firmy odpowiedzialni za CSR oraz marketing korporacyjny.

Global Forum
Jeden z paneli dyskusyjnych podczas Global Forum 2023

Szwajcarskie przedsiębiorstwo wyznaczyło do realizacji własne cele klimatyczne i od marca tego roku uczestniczy w Science Based Targets Initiative (SBTi). W ramach tych działań przyjęło na poziomie strategicznym obszary do wprowadzania zmian proekologicznych, w tym redukowania emisji gazów cieplarnianych. Obejmuje to cały łańcuch tworzenia wartości – od pozyskiwania materiałów, poprzez zużycie energii oraz surowców, możliwości powtórnego wykorzystania produktów, po logistykę i współpracę z klientami.

Firma będzie preferowała zastosowanie „zielonej” stali i aluminium do produkcji przyrządów (surowce tworzą główny element wydatku energetycznego w ramach produkcji). Inne działania to: zmniejszanie zużycia materiałów dzięki innowacjom w projektowaniu i symulacjom, a także zwiększanie powtórnego użycia komponentów urządzeń pomiarowych. Przedsiębiorstwo aktywnie działa również w kierunku rozwoju alternatywnych źródeł energii i wykorzystania energii odnawialnej. W efekcie do 2050 roku Endress+Hauser chce osiągnąć zerowy poziom emisji netto. Oznacza to redukcję emisji CO2 o ponad 90% oraz wdrożenie technologii wychwytywania dwutlenku węgla.

 

Zdaniem przedstawicieli szwajcarskiego producenta działania są ważne już dzisiaj, tym bardziej że w omawianym zakresie pojawia się coraz więcej zapytań od klientów. Zwiększają się również obowiązki firm w zakresie raportowania (o czym dalej) i można spodziewać się, że będzie również rosła liczba klientów warunkujących swoje decyzje zakupowe faktem produkowania aparatury pomiarowej zgodnie z wymogami proekologicznymi.

Zrównoważone środowiskowo technologie przemysłowe

Global Forum 2023 to szereg sesji technicznych dotyczących zagadnień związanych z produkcją, technologiami wytwarzania i recyklingiem. W przypadku tego ostatniego omawiany był tzw. recykling (odzysk) chemiczny, o czym mówiła Simone Moos z firmy Analytik Jena. Bazuje on na depolimeryzacji tworzyw sztucznych, w efekcie czego polimery „rozkładane” są na monomery stanowiące surowiec do dalszego przetwarzania. Jest to złożony proces, w którym stosowane są liczne metody analityczne służące do oznaczania jakości surowca oraz oleju pirolitycznego (popirolitycznego) będącego produktem recyklingu. Pomiary są bardzo istotne również w kontekście wykrywania oraz kontroli zanieczyszczeń, bowiem te powodować mogą korozję i uszkodzenia urządzeń.

zrównoważony rozwój
Przykłady technologii: komunikacja bezprzewodowa z aparaturą pomiarową oraz hodowla alg

Recykling chemiczny to nie tylko uzupełnienie tradycyjnego recyklingu mechanicznego, ale też metoda traktowana w branży tworzyw sztucznych jako rewolucyjna, mająca umożliwić pełniejsze wykorzystanie zalet gospodarki cyrkularnej. W tym przypadku chodzi o powtórne i wielokrotne wykorzystywanie surowców oraz produktów. Zresztą kilka takich przykładów już podano. Firma Sabic od 2020 roku wytwarza dla producenta lodów Magnum kubki na lody z „cyrkularnego” polipropylenu TRUCIRCLE. Z kolei BASF opracował technologię recyklingu opon, która wykorzystywana jest m.in. do produkcji elementów klamek w samochodach Mercedes-Benz.

Podczas sesji technicznych pojawiły się również tematy związane z przemysłem spożywczym. O nich mówił Bernd Herrmann, dyrektor generalny Phyox, chorwackiej firmy pracującej nad przemysłowymi technologiami hodowli alg. Algi są jego zdaniem bardzo perspektywiczną żywnością XXI wieku – zawierają cenne składniki odżywcze, do tego mogą być hodowane na niewielkich powierzchniach. Problemem jest natomiast konieczność zachowania precyzyjnych i wysoce niezmiennych warunków ich hodowli. „Bez wykorzystania rozwiązań pomiarowo-kontrolnych nie można zagwarantować stałej jakości” – mówił Herrmann.

Obszarem powiązanym z metodami i systemami pomiarowymi jest ten dotyczący technologii komunikacyjnych i przesyłu danych. Kévin Rueff, odpowiedzialny w Endress+Hauser Digital Solutions za rozwiązania z obszaru przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT), omówił tematy zbierania i wykorzystywania danych procesowych na przykładzie wdrożenia w oczyszczalniach ścieków. Tego typu system IIoT zastosowano w belgijskim przedsiębiorstwie zarządzającym ponad 300 obiektami wod-kan. Wdrożenie wynikało z konieczności zmiany częstotliwości kalibracji z okresu pięcioletniego na dwuletni, co spowodowało duży wzrost kosztów. System do zdalnych pomiarów i kalibracji aparatury pozwolił na zmniejszenie kosztów operacyjnych o ponad połowę.

Zrównoważony rozwój: Wodór w wielu kolorach

Podczas sesji technicznych poświęcano również dużo uwagi technologiom wodorowym. Zdaniem wielu osób są one kluczem do procesów dekarbonizacji, zaś sam wodór wytwarzany może być w różnych procesach. Pochodną tego jest określanie go kolorami – np. zielony wodór wytwarzany jest przy wykorzystaniu energii ze źródeł odnawialnych, szary w procesie reformingu gazu ziemnego lub innych węglowodorów powstałych w procesach rafinacji ropy naftowej i tak dalej.

Global Forum
Technologie wodorowe w praktyce

O powyższych technologiach oraz zastosowaniach aparatury pomiarowej z nimi związanych dyskutowała grupa specjalistów z Endress+Hauser Germany. W tym zakresie wyróżniono sześć typów aplikacji metrologicznych – m.in. pomiary wilgotności, zawartości tlenu, inne pomiary w rafineriach oraz analitykę procesową. W kontekście oferty pomiarowej szwajcarskiej firmy obejmuje to wykorzystanie produktów takich jak: przepływomierze, urządzenia do pomiarów ciśnienia, temperatury oraz składu gazów, a także systemy do analizy parametrów cieczy.

Podczas panelu rozmawiano również o powiązanych zagadnieniach, w szczególności ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych. Obejmuje to m.in. technologie przechowywania i składowania dwutlenku węgla na lądzie lub pod dnem morskim. Tematy te są zresztą wprost związane z dyrektywami i przepisami dotyczącymi wielkości emisji oraz handlu nimi. Dzisiaj około 40% emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej jest monitorowane w ramach mechanizmu przez EU ETS. Dodatkowo można spodziewać się tu kolejnych istotnych zmian, które związane są z koniecznością raportowania w zakresie ESG (raportowanie informacji niefinansowych). Najwcześniej obowiązek ten obejmie duże przedsiębiorstwa, co w zakresie środowiska dotyczyło będzie m.in. konieczności opisywania metod i planów monitorowania emisji CO2, N2O oraz PFC, a także składania corocznych raportów w zakresie emisji gazów cieplarnianych.

Jak projektowane i produkowane są przepływomierze?

Reinhach to gmina w kantonie Basel-Landschaft, gdzie zlokalizowana jest siedziba Endress+Hauser oraz kilka oddziałów produkcyjnych grupy. Takim jest jedna z sześciu globalnych fabryk Endress+Hauser Flow, która specjalizuje się w projektowaniu i produkcji przepływomierzy oraz systemów do ich kalibracji. Portfolio produktów obejmuje przepływomierze Coriolisa Promass, wersje elektromagnetyczne Promag, ultradźwiękowe Prosonic Flow, wirowe Prowirl i inne typy aparatury.

Częścią czerwcowej konferencji była wizyta w fabryce, przy czym, ze względu na brak możliwości fotografowania, zdjęć obiektu praktycznie nie mamy. Warto natomiast o nim opowiedzieć. Zakład składa się z kilku części, które obejmują m.in.:

  • obszar wstępnego wytwarzania (preprodukcji) przepływomierzy,
  • obszary montażu elektroniki oraz prac mechanicznych,
  • obszar montażu i testowania produktów,
  • obszary kalibracji; dodatkowo w fabryce wytwarzane są stacje kalibracyjne PremiumCal (firma jest właścicielem około 70 takich stacji globalnie),
  • dział R&D i projektowy, który w szczególności specjalizuje się w obliczeniach numerycznych i symulacjach komputerowych.
Global Forum
Zakład produkcyjny Endress+Hauser Flow w Reinach

Z racji tematyki wydarzenia zwrócono szczególną uwagę na zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem – m.in. dotyczące ekologii czy przykładowo pracy personelu. W nowych halach zakładu produkcyjnego zrealizowano system centralnego zarządzania ciepłem, w tym jego odzysku z maszyn, który bazuje na opomiarowaniu z aparaturą Endress+Hauser. Z informacji firmy wynika, że w sezonie zimowym rekuperacja zapewnia pokrycie około 70% zapotrzebowania obiektów na ciepło. Jeżeli zaś chodzi o pracowników, to przedsiębiorstwo współpracuje lokalnie z firmą zatrudniającą osoby z niepełnosprawnościami. Jest to partnerstwo trwające od około 30 lat (!), zaś osoby te zatrudnione są przede wszystkim w obszarze produkcji (montażu) elektroniki. Firma jest jednocześnie największym producentem urządzeń elektronicznych w Szwajcarii.

Global Forum
Zakład produkcyjny Endress+Hauser Flow w Reinach

Wizyta w Reinach była ponadto okazją do odwiedzenia innej ze spółek, tj. Endress Hauser Digital Solutions. Odpowiada ona za rozwój w obszarze oprogramowania i tworzenie rozwiązań cyfryzacji, przy tym są one ściśle powiązane z samą aparaturą. To tam opracowywane są technologie pozwalające przepływomierzom na komunikację w standardach takich jak HART czy Foundation Fieldbus, a także współpracę z innymi elementami układów pomiarowych. Firma prowadzi również testy i rozwija możliwości ich aplikowania w bardziej złożonych systemach – zawierających np. aparaturę marek Honeywell, Yokogawa czy Emerson, czy też sterowniki Siemensa, Rockwella i inne. Warto dodać, że w zakresie oprogramowania oraz protokołów komunikacyjnych rozwijane są również metody programowania i uruchamiania przepływomierzy – np. z wykorzystaniem standardu Bluetooth.

Polacy na Global Forum

Podsumowanie tak dużego i zróżnicowanego tematycznie wydarzenia, jakim było Endress+Hauser Global Forum 2023, jest trudne. Podczas konferencji wiele uwagi poświęcono przemysłowi przetwórczemu, podkreślając jego miejsce w łańcuchu tworzenia wartości oraz odpowiedzialność za transformację w kierunku zrównoważonej, niskoemisyjnej przyszłości. Właśnie owe zmiany – zarówno przemysłu, jak też innych sektorów – były wspólnym mianownikiem większości prelekcji i spotkań. Pojawiły się zarówno inspiracje, wiedza, jak też wiele konkretów, z których każdy uczestnik mógł wybrać coś pasującego do własnej branży i tematów, którymi się zajmuje.

Global Forum 2023 było również wydarzeniem o charakterze networkingowym, pozwalającym na liczne dyskusje – nie tylko na tematy związane z technikami pomiarowymi. My uczestniczyliśmy zarówno w tych oficjalnych, jak też mających miejsce w kuluarach. Do Bazylei pojechała kilkunastoosobowa grupa polskich klientów firmy reprezentujących różne branże – od przemysłu ciężkiego, poprzez maszynowy, do mleczarskiego i spożywczego. Przedstawiamy krótką rozmowę z jednym z nich, natomiast można mieć pewność, że nie było tam osoby, która wyjechałaby bez inspiracji lub konkretnych pomysłów biznesowych czy technicznych. Z kolei dla samego Endress+Hauser była to próba stworzenia unikatowego miejsca do rozmów, dzielenia się wiedzą i doświadczeniami, a także zaproponowania merytorycznej narracji w niełatwej, ale ważkiej tematyce, jaką jest zrównoważony rozwój. I podobnie jak w przypadku lotów Piccarda, również tutaj postawienie pierwszego kroku w nieznane okazało się sukcesem.

To nie koniec!

W pełnej relacji, która została opublikowana na stronie www.automatykaB2B.pl, znajduje się m.in. interesujący wywiad dotyczący omawianej tematyki. Rozmawiamy z zarządami firm Endress+Hauser Polska oraz Zakład Automatyki ZREMB Warszawa.

Dodatkowa galeria ze zdjęciami z Global Forum 2023 tutaj.