Jakie umiejętności i kwalifikacje pracowników powinny być obecnie rozwijane? W oparciu o jakie modele kształcenia należy realizować procesy edukacyjne? Jakie są potrzebne zmiany w świetle Przemysłu 4.0? Na pytania te odpowiadali uczestnicy konferencji „Przemysł 4.0 a edukacja i kwalifikacje”, która miała miejsce w Ministerstwie Rozwoju w Warszawie.
Wydarzenie zorganizowane zostało pod koniec czerwca przez Związek Pracodawców Motoryzacji i Artykułów Przemysłowych oraz Departament Innowacji Ministerstwa Rozwoju. Celem było również omówienie możliwości współpracy pomiędzy światem biznesu, nauką oraz rządem w celu przygotowania się na nadchodzące zmiany, a także zarządzania zmianami w zakresie edukacji i zwiększania kompetencji pracowników – szczególnie w branży motoryzacyjnej w Polsce. Rozmawiano wreszcie o tym, jak nadążyć za zmianami oraz jak najbardziej efektywnie wykorzystać synergię działań sektora prywatnego, publicznego i nauki.
Wyzwania i konieczność zmian w przemyśle
Spotkanie otworzyły Jadwiga Emilewicz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju, oraz Henryka Bochniarz, Prezydent Konfederacji Lewiatan.
Czwarta rewolucja przemysłowa to idea transformacji cyfrowej, opierająca się na wykorzystaniu w produkcji nowoczesnych technologii. Przesuwa ona przemysł w kierunku inteligentnej i elastycznej produkcji, która pozwala firmom dostosować się do dynamicznie zmieniających się potrzeb klientów. Jednocześnie adaptacja w obliczu gwałtownych zmian, wymuszonych przez szybkie tempo rozwoju technologii, to główne wyzwanie stojące przed przedsiębiorstwami, które chcą utrzymać swoją pozycję i wzmacniać przewagę konkurencyjną.
Przemysł motoryzacyjny w Polsce jest tym sektorem, który przyspiesza najszybciej. Widzimy w nim ogromną szansę na zwiększenie potencjału w polskiej gospodarce i wierzymy, że jeśli odpowiednio go zabezpieczymy legislacyjnie i systemowo to uda nam się przyspieszyć razem – mówiła Jadwiga Emilewicz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju.
Jak podkreśliła Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Lewiatan, celem konferencji jest zebranie posiadanej wiedzy na temat Przemysłu 4.0 w branży motoryzacyjnej w Polsce oraz rozpoczęcie debaty nad przyszłością motoryzacji. Branża jest nie tylko pod wpływem rewolucji przemysłowej, ale przechodzi przez bardzo głęboki okres transformacji, będącej wynikiem nowych wymogów regulacyjnych, dotyczących m.in. ochrony środowiska, rosnącego znaczenia alternatywnych napędów i elektro mobilności oraz innych mega trendów, takich jak autonomia pojazdów, wszechobecna łączność, odejście od własności samochodu na rzecz zakupu mobilności. To wszystko może całkowicie zmienić DNA samochodu osobowego w procesie rewolucji mobilności – stwierdziła pani Bochniarz.
Z powyższych powodów kluczowe jest, aby firmy mogły wymieniać się doświadczeniami swoimi doświadczeniami oraz wpisać się w prace rządu nad strategicznym podejściem do cyfrowej transformacji polskiej gospodarki. Elementem tego jest odpowiedź na pytanie o to, jakie umiejętności i kwalifikacje pracowników powinny być rozwijane – mówiła podczas spotkania prezydent Konfederacji Lewiatan.
Branża motoryzacyjna w Polsce
Jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie branż, która jednocześnie szybko adaptuje się do zmieniających się potrzeb rynku jest sektor motoryzacyjny. W Polsce jest to jedna z największych i najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłu, dająca zatrudnienie prawie 200 tysiącom osób. Na ten temat mówił Paweł Wideł, Prezes Związku Pracodawców Motoryzacji i Artykułów Przemysłowych oraz Dyrektor ds. Kontaktów z Rządem GM Poland.
O tym, czy branża motoryzacyjna pozostanie kołem zamachowym polskiej gospodarki zadecyduje jej umiejętność dostosowania się do zmian w ramach czwartej rewolucji przemysłowej. Nie mniejsze znaczenie będzie miał też zakres współpracy pomiędzy sektorem prywatnym, publicznym i nauki. Wierzę, że dzisiejsza konferencja otworzy korzystny dla wszystkich stron dialog pomiędzy tymi środowiskami – stwierdził Paweł Wideł (na zdjęciu).
Praktycy branżowi
Do dalszej debaty zaproszeni zostali przedstawiciele nauki (SGH), szefowie HR wiodących firm motoryzacyjnych (Bosch, FCA, VW), dostawcy usług szkoleniowych i robotyki przemysłowej (Exact Systems, Balluff) oraz przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju.
Pierwszym z prelegentów był prof. dr hab. Wojciech Paprocki (Szkoła Główna Handlowa, Katedra Transportu), który wygłosił interesujący wykład: Przemysł 4.0 – co jest do zrobienia w ciągu 3-5 lat ? Internet of Things jest narzędziem, a nie celem rozwoju! Transparentność wielkich baz danych oraz inne tematy
Z kolei Dariusz Downer, Kierownik Działu IT w Robert Bosch, mówił o praktycznych wdrożeniach Industry 4.0 w branży motoryzacyjnej. O kompetencjach firmy Bosch w tym zakresie można przeczytać w publikacji poświęconej zakładowi produkcyjnemu w Blaichach, który stanowi referencyjną fabrykę w zakresie Przemysłu 4.0.
Krystian Waszkiewicz, Kierownik Rozwoju Kompetencji Fachowych i Kształcenia Zawodowego w Volkswagen Poznań, wygłosił prezentację Wyzwania dla kształcenia zawodowego w kontekście czwartej rewolucji przemysłowej oraz nowe role w kształceniu zawodowym. W szczególności omówiona została współpraca firmy Volkswagen z lokalnymi, znajdującymi się w Poznaniu szkołami zawodowymi i uczelniami.
Szerszą perspektywę dotyczącą branży oraz megatrendów przedstawiła Anna Szczeblewska z PwC Polska, która jest ekspertem branży automotive. Tytuł wystąpienia, do którego prezentację można przejrzeć poniżej, brzmiał: Jakich kwalifikacji wymaga Przemysł 4.0?
Z kolei Paweł Stefański, Prezes Zarządu firmy Balluff, przedstawił, jak dostawcy automatyki mogą dzisiaj pomóc stawić czoło wyzwaniom związanym z digitalizacją przemysłu. Wystąpienie nosiło tytuł Mechatronika, automatyzacja, digitalizacja w połączonej ofensywie – talenty i synergia w biznesie poszukiwane od zaraz!
Badanie rynku MotoBarometr 2017
Paweł Gos, Prezes Zarządu Exact Systems, przedstawił nowe wyniki badania MotoBarometr 2017 zrealizowanego przez firmę Exact Systems S.A. Tematem wystąpienia i jednocześnie prezentacji był: Przemysł 4.0 i edukacja w opinii przedstawicieli branży motoryzacyjnej – wyzwania i rozwiązania
Według badania aż 60% ankietowanych firm z sektora motoryzacji planuje zwiększyć zatrudnienie w ciągu najbliższych 6 miesięcy. Dlatego też, nie sposób mówić o dostosowaniu się do zmieniających się warunków prowadzenia biznesu w oderwaniu od kontekstu rynku pracy i potrzeb pracodawców, zwłaszcza, że człowiek jako jednostka decyzyjna odgrywa w idei Przemysłu 4.0 kluczową rolę.
Co więcej postęp technologiczny przyczynia się do powstawania nowych zawodów i jednocześnie kreuje potrzebę nowych kompetencji. Obecnie jako główne bariery wdrażania Przemysłu 4.0 przedstawiciele firm branży motoryzacyjnej postrzegają właśnie brak możliwości pozyskania odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów (35%) oraz brak wystarczających kompetencji kadry w zakresie nowych technologii (23%). To pokazuje jak wielka jest potrzeba ciągłego redefiniowania metod i celów kształcenia zawodowego na każdym poziomie. 
Polska Platforma Przemysłu 4.0
Na zakończenie bloku prezentacyjnego Jan Filip Staniłko, Zastępca Dyrektora Departamentu Innowacji w Ministerstwie Rozwoju, przedstawił zgromadzonym projekt powstającej Polskiej Platformy Przemysłu 4.0. W swoim wystąpieniu podkreślił kwestie kwalifikacji osób na rynku pracy i ich edukacji.
Zacieśnienie współpracy w zakresie kształcenia i edukacji jest również jednym z głównych celów wymienionej Platformy. Nad jej założeniami pracuje obecnie Departament Innowacji Ministerstwa Rozwoju. Zakłada ona również zwiększanie dostępu do informacji na temat Przemysłu 4.0, budowanie zaufania do nowych technologii oraz współpracy pomiędzy samymi przedsiębiorcami.
Debata końcowa
Polskiej edukacji potrzebne jest zwiększenie prestiżu kształcenia zawodowego. Z łatwością można to osiągnąć zapraszając do polskich zakładów produkcyjnych uczniów oraz pokazując im na czym opiera się i czym jest nowoczesny przemysł
Krystyna Boczkowska, Prezes Zarządu Robert Bosch
Spotkanie zakończyło się po godzinie 14 dyskusją, którą poprowadził Paweł Wideł. W trakcie debaty na temat Przemysłu 4.0 podkreślono, że zarządzanie talentami już dzisiaj wiąże się z wieloma wyzwaniami. Wymogi co do kwalifikacji technicznych będą zmieniały się wraz z postępem technologicznym, jednak ze względu na większą łatwość w ich nauczaniu i przyswajaniu w trakcie praktyki zawodowej, większy nacisk zostanie położony na wartości takie jak otwartość na nowości, łatwość adaptacji do nowych warunków oraz umiejętność pracy w zespole. Jednocześnie przedstawiciele branży zgodnie stwierdzają, że w najbliższym czasie nastąpi odejście od nacisku na naukę umiejętności praktycznych na rzecz kompetencji miękkich i zdolności do kreatywnego myślenia oraz szybkiego uczenia się.
Ze względu na zróżnicowaną i bardzo rozbudowaną matrycę potrzeb edukacyjnych naturalna wydaje się współpraca wszystkich trzech sektorów na polu edukacji nauczycieli szkolnictwa zawodowego i uczelni wyższych. Potrzebę wsparcia systemowego i współpracy z przedsiębiorcami podkreślali też przedstawiciele świata nauki, zwracając uwagę, że tylko z pomocą biznesu i przy wsparciu rządu można wynieść polską szkołę zawodową na wyższy poziom. Zaawansowane modele współpracy są już teraz z powodzeniem realizowane pomiędzy przedsiębiorstwami, a placówkami edukacyjnymi w Polsce, jednak w tym obszarze niezbędna jest dodatkowo zmiana społeczna.
